اسطوره ي آفرينش در دين ماني

ماني در سال 216 م. در بابِل چشم به جهان گشود و در 24 سالگي به اعلام رسمي و همگاني رسالت خود فرمان يافت.
دين وي در طول ساليان آينده از مصر تا چين گسترش يافت و به ديني جهاني مبدل گشت. آموزه هاي کيهان شناختي و
يزدان شناختي ماني کمابيش آميز هاي از انگاره هاي گنوسي و زرتشتي است. ويژگي بنيادين آموزه هاي کيهان شناختي
ماني، منفي انگاري جهان مادي و متعلق دانستن آن به اهريمن و نيروهاي اهريمني است. دين ماني با پلشت انگاشتن
جهان مادي، و توصيه به مينوگرايي، عملاً دنياگريزي و زهدگرايي را آموزش مي دهد.
اسطوره ي آفرينش در دين ماني، آن گونه که از متون بازمانده ي مانوي بر مي آيد، چنين است که:
در آغاز دو گوهر بود: گوهر روشني و گوهر تاريكي. گوهر روشني در بالا، در بهشت روشني جاي داشت و گوهر
تاريكي در پايين، در سرزمين تاريكي. سرزمين روشني و تاريكي با يك ديگر هم مرز بودند. "پدر بزرگي" يا "شهريار
بهشت روشني"، آفريدگار همه ي ايزدان، بر بهشت روشني فرمان مي راند و سرزمين او در نور و رامش و زيبايي
جاودانه، غرقه بود.
فرمان رواي سرزمين تاريك، "اهريمن" يا "شهريار تاريكي" بود که خود جاودانه نبود بل که گوهرهاي سازنده ي وي
ازلي بودند. او سري مانند شير، بدني چون اژدها، با لهايي چون بال پرندگان، دمي به سان دم ماهي، و چهارپا مانند
چهارپايان داشت. سرزمين تاريكي ي كسره در تباهي و زشتي و پليدي و شرارت فرو روفته بود.
شهريار تاريكي با ديدن سرزمين روشني، بر آن همه شكوه و زيبايي رشك برد. پس به ياري فرزندان تاريكي آهنگ
تاختن به بهشت روشني کرد. پدر بزرگي براي مقابله با هجوم اهريمن، "مادر زندگي" را فراخواند و او نيز "هرمزدبغ"
را آفريد. هرمزدبغ به ياري پنج فرزند خود که همچون جنگافزارهاي او بودند، يعني فروهر، باد، روشني، آب و آتش،
به رويارويي با نيروهاي تاريكي شتافت اما سرانجام به دام تاريكي افتاد و اسير گشت. ديوان به بلعيدن پاره هاي نور
فرزندان هرمزدبغ پرداختند و بدين سان روشنايي با تاريكي در آميخت و آلوده شد. آنگاه پدر بزرگي براي رهاندن
فرزند خود از مغاك تاريكي، "دوست روشنان" را آفريد، وي "بام ايزد" را فراخواند و او نيز "مهرايزد" را.
مهرايزد به همراهي فرزندا ناش دهبد، مرزبد، ويسبد، زندبد و مانبد به مرز روشنايي و تاريكي آمد و هرمزدبغ را با
دست خويش از مغاك تاريكي به بيرون کشيد و به بهشت روشني آورد. آنگاه ديوها و فرزندان تاريكي را فروکوفت و
به آزاد کردن پار ههاي نور به دام افتاده در تاريكي پرداخت. سپس با ياري مادر زندگي به آفرينش جهان دست زد. آنان
نخست پنج فرش ساختند که ميان بهشت روشني و کيهان آميخته، حايل بود و ايزدي از آن نگا هباني مي کرد. در زير آن
از پوست ديوان کشته شده ده آسمان را با چندين دروازه ايجاد کردند و ايزدي را به نگاه باني آن گماردند.
سپس در زير اين ده آسمان، يك چرخ گردان و منطقة البروج را آفريدند و بدان تبه کارترين ديوان را بستند. از باد،
روشني، آب، و آتش پاك شده از آميختگي، دو گردونه ي روشن آفريدند: "گردونه ي خورشيد" و "گردونه ي ماه". سپس
مهرايزد ستارگان روشن را در جاي جاي آسمان زيرين قرار داد. بام ايزد "بهشت نو" (ماندگاه موقت روان مردمان
نيكوکار) را پديد آورد و مهرايزد از تن ديوان کشته شده، هشت زمين را به وجود آورد. آن گاه بر روي هر زميني
درياها، کوه ها، دره ها، چشم هها، و رودخانه ها ايجاد شد. اما جهان هنوز بي حرکت بود.
مهرايزد و مادر زندگي پس از آفرينش کيهان به بهشت روشني رفتند و با هرمزدبغ، دوست روشنان، و بام ايزد در
پيشگاه شهريار بهشت روشني حاضر شدند و از او درخواست کردند که ايزدي را گسيل دارد که خورشيد و ماه را به
گردش درآورد و روشني ايزدان را که اهريمن و آز و ديوان و پريان بلعيده بودند، رهايي بخشد. پس آنگاه پدر بزرگي
سه ايزد آفريد: نريسه ايزد، عيساي درخشان و دوشيزه ي روشني.
نريسه ايزد کشتي هاي خورشيد و ماه را به جنبش درآورد که در نتيجه ي آن، زمان و حرکت در کيهان پديد آمد. سپس
نريسه ايزد و دوشيز هي روشني در برابر ديوان دربند، برهنه نمايان شدند. ديوان نر با ديدن پيكره ي دوشيز هي روشني
پاره هاي نوري را که بلعيده بودند انزال کردند و از آن چه بر زمين ريخته بود، گل و گياه و مرغزار پديد آمد. ديوان
ماده ي آبستن نيز با ديدن پيكره ي نريسه ايزد، فرزندان خود را سِقط کردند که بر زمين فرو افتادند و به شكل غو لها و
ديوهاي بزرگ درآمدند در زمين باليدند و با هم درآميختند. ديو آز از آن فرزندان سقط شده، دو ديو بزرگ، نر و ماده،
به نام "اشقلون" و "پيسوس" پديد آورد. آنان پس از بلعيدن فرزندان ديوي ديگر، با هم درآميختند و فرزندي را بار
آوردند که ديو آز پيكره ي آن را شكل داد و روشني هاي به دام افتاده را چون جان بدان تن بست و صورت نريسه ايزد را
به آن بخشيد و گوهر شرارت و شيطنت را در نهاد آن جاي داد.
چون اين آفريده ي نر زاده شد، او را" گهمرد" ناميد که نخستين انسان مذکر بود. ديو آز از فرزند ديگر آن غولان
موجود ديگري را به همان سان، اما به صورت دوشيز هي روشني ساخت و چون اين آفريده ي مادينه زاده شد، او را
"مرديانه" ناميد، که نخستين انسان مؤنث بود. چون گهمرد و مرديانه در زمين زاده و پرورده شدند، آز و ديوان بزرگ
بسيار شادي کردند. اين زن و مرد نخستين، آنگاه که زندگي بر زمين را آغاز کردند، آز در نهاد ايشان بيدار شد و از
آن رو به زيان کاري در زمين دست زدند. سپس اشقلون و گهرمرد با مرديانه در آميختندکه در نتيجه ي آن، فرزندان
بسياري پديد آمد و نژاد انسان در زمين رو به فزوني و گسترش نهاد.
اما ايزدان براي رهايي انسان از فريب ديوان و شرّ جهان مادي، کوشيدند و بدين جهت، عيساي درخشان و دوشيزه ي
روشني و بهمن بزرگ به سوي انسان شتافتند تا وي را ياري و راه نمايي کنند و جان بهشتي او را از چنگال ماده و از
اسارت ديوان تاريكي نجات دهند و آزاد سازند.
دوستان در ضمن من این متنو تو روم ازاد زدم که فقط در مورد ایین مانی اطلاعاتی داشته باشید
مگر نه میدونستم باید تو روم مذهبی بزارم این مطلبو


ادامه دارد .................................موفق و پیروز باشید