پيگيري اينترنتي مزاحمت‌هاي تلفني

مزاحمت تلفني پديده‌اي قديمي است كه از دوره تلفن‌هاي سه‌رقمي تاكنون به چشم مي‌خورد، هرچند در اين مسير با فراز و نشيب‌هاي متعددي مواجه بوده است و از چند سال پيش، مزاحمت پيامكي نيز به آن افزوده شده است.

مزاحمت تلفني در قوانين ايران عملي مجرمانه تلقي شده است و مجازات‌هايي تعزيري همچون جريمه، شلاق و حبس نيز براي آن در نظر گرفته شده است. هرچند اين مجازات‌ها دل عمل نيز نتوانسته است اين ناهنجاري اجتماعي را به صورت كامل مهار كند.

شكايت حقوقي
كسي كه با پديده مزاحم تلفني مواجه مي‌شود، مي‌تواند از دو مسير شركت‌هاي مخابراتي يا دادسرا از فرد مزاحم شكايت كند. هرچند شركت‌هاي مخابراتي نيز در صورت استمرار مزاحمت در نهايت پرونده را به محاكم قضايي ارسال مي‌كنند.

براي شكايت از مزاحم تلفني به دادسرا بايد به نزديك‌ترين دادسرا به محل كار يا سكونت مراجعه كرد البته انتخاب نزديك‌ترين دادسرا، بر اساس خط تلفني كه مزاحم با آن تماس مي‌‌گيرد، صورت مي‌‌پذيرد. گفتني است دادسراها به شكايتي كه به وسيله مخابرات ارسال شده باشد، سريع‌تر رسيدگي مي‌كنند.

عنوان شكايت مي‌تواند «ايجاد مزاحمت تلفني» يا «ايجاد مزاحمت تلفني از طريق ارسال پيامك» باشد. در صورتي كه مزاحم تلفني از الفاظ غيرمؤدبانه استفاده كرده باشد، امكان افزوده تقاضاي «اعاده حيثيت»‌ به شكايت نيز وجود دارد. دادسرا در رسيدگي به پرونده‌ها از طريق كلانتري يا به صورت مستقيم از مخابرات مي‌خواهد كه به اين موضوع رسيدگي كند. مخابرات نيز اطلاعات موردنظر را براي تصميم‌گيري در اختيار دادگاه قرار مي‌دهد. شركت مخابرات در اين زمينه از ظرفيت‌هاي مخابراتي قابل‌توجهي برخوردار است و حتي توانايي شناسايي مشخصات فني گوشي تلفن همراه مزاحم را نيز دارد.

يكي از ضعف‌هاي سيستم قضايي در اين بخش، فقدان سازمان رسمي كارشناس مخابراتي است. در حال حاضر داسرا و دادگاه‌ها از كارشناسان رسمي راه و ساختمان، خط‌، آتش‌نشاني و... در تصميم‌گيري‌ها كمك مي‌گيرند ولي حضور كارشناس رسمي مخابراتي در محاكم قضايي، به صورت موردي و با دعوت مبتكرانه برخي بازپرس‌ها يا قضات صورت مي‌گيرد. اين نكته به‌ويژه از آن جهت اهميت دارد كه مطابق قانون، صداي ضبط شده نمي‌تواند در دادگاه‌ها مورد استناد قرار گيرد. خلأ قانوني در مورد انواع جديد مزاحمت‌ها، به‌ويژه مزاحمت پيامكي نيز موجب شده دستگاه قضايي نتواند با سرعت و دقت لازم به اين نوع پرونده‌ها رسيدگي كند.

جدال نمايشگر با مزاحمان
با آغاز كار شركت همراه اول، نمايشگر شماره تلفن در سيستم مخابراتي ايران فعال شد. در گام‌هاي بعدي، تلفن‌هاي ثابت نيز به سرويس نمايشگر مجهز شدند و بدين‌ترتيب بخش مهمي از مزاحمان تلفني از اين حرفه استعفا دادند. عباسعلي ابوالفضلي مديركل روابط عمومي شركت همراه اول به «خبر» مي‌گويد: اغلب مزاحمان تلفني نمي‌خواهند هويت‌شان فاش شود و به همين دليل سرويس نمايشگر شماره تلفن، 80درصد ازحجم مزاحمت‌هاي تلفني كاست.
از او مي‌پرسيم كه «اين روزها كارت‌هاي ويژه مخفي كردن شماره تلفن تماس گيرنده و پيامك‌فرست در بازار رايج شده است كه تعداد مزاحمان را افزايش مي‌دهد. شركت‌هاي مخابراتي براي مقابله با اين پديده چه برنامه‌اي دارند؟» و او در پاسخ مي‌گويد: «چنين كارت‌هايي راتا به حال نديده‌ايم. هرچند امكان نوشتن نرم‌افزارهاي مخفي كردن شماره تلفن وجود دارد كه در صورت وقوع، راهكار مناسب آن را پيدا مي‌كنيم.»

ابوالفضلي در مورد روش شكايت از مزاحمان تلفني مي‌گويد: «فرد شاكي مي‌تواند با مراجعه به هر يك از مراكز دولتي شركت ارتباطات سيار، فرم ويژه شكايتنامه را دريافت و با درج مشخصات خود و نوع شكايتش تحويل دهد. پس از دريافت اين فرم، تلفن مورد نظر تحت مراقبت قرار مي‌گيرد و در صورت اثبات مزاحمت، مجازات‌هاي پله‌اي در انتظار مزاحم تلفني خواهد بود. اين مجازات‌ها به ترتيب شامل هشدار، قطع يك هفته، قطع يك ماه، قطع سه‌ماهه و در نهايت لغو اشتراك و ارسال پرونده به مراجع قضايي است.»

وي افزود: «در رسيدگي به شكايت مزاحمت، فرقي بين مكالمه تلفني و پيامك وجود ندارد. همچنين در مواردي كه مزاحمت از نوع بدخيم بوده و موجب مشكل جدي باشد، نحوه رسيدگي و نوع مجازات‌ها، تفاوت مي‌يابد.»

اعتباري‌ها و آدم‌هاي بي‌اعتبار
هرچند سرويس نمايشگر موجب كاهش چشمگير مزاحمت‌هاي تلفني در سال‌هاي اخير شده است ولي تلفن‌هاي اعتباري، به رواج مجدد اين پديده كمك كرده‌اند. بيشترين مزاحمت‌ها از طريق خطوط اعتباري ايرانسل صورت مي‌گيرد. اين مسئله صرف‌نظر از تعداد بسيار زياد سيم‌كارت ايرانسل در جامعه، به شرايط ناقص فروش خطوط اعتباري ايرانسل در سال‌هاي پيش نيز ربط دارد. نمايندگي‌هاي فروش ايرانسل تا سال گذشته دقت عمل لازم در ثبت مشخصات خريدار سيم‌كارت را نداشتند كه اين مسئله موجب شكل‌گيري حدود يك ميليون خط اعتباري ايرانسل رجيستر نشده شد. هرچند ايرانسل در گام‌هاي بعدي، ضمن اصلاح روش فروش خود، در جهت ثبت مشخصات صاحبان سيم‌كارت اقدام كرد ولي همچنان ده‌‌ها هزار سيم‌كارت ايرانسل بي‌هويت در جامعه وجود دارد كه مي‌تواند در خدمت افراد ماجراجو و مزاحم قرار گيرد.

اين مشكل در تلفن‌هاي اعتباري همراه اول در پايين‌ترين سطح ممكن قرار دارد. مدير روابط عمومي همراه اول مي‌گويد: «سيم‌كارت‌هاي اعتباري همراه اول،‌همگي رجيستر شده هستند و حتي يك تلفن بدون مشخصات صاحب خط وجود ندارد.»

كلاهبرداران در چت‌روم‌ها
يكي از امكانات خطوط اعتباري ايرانسل، امكان انتقال اعتبار از يك سيم‌كارت به سيم‌كارت ديگر است. اين مسئله باعث شده تا برخي افراد سودجو از طريق ارسال پيامك‌هاي فريبكارانه يا تبليغات اغوا كننده عمدتاً جنسي در چت‌روم‌هاي ياهو، اعتبار تلفني افراد كم‌اطلاع را سرقت كنند. شركت ايرانسل بدون آن‌كه اطلاع‌رساني كافي در مورد اين پديده كرده باشد، در مقابل مالباختگان از خود سلب مسئوليت كرده و آنها را به دادستاني و نيروي انتظامي ارجاع مي‌دهد.

عرق ريختن براي يك شكايت ساده
در حال حاضر فردي كه دچار مزاحمت تلفني شده، ناچار است براي رديابي قانوني مزاحم، به دفاتر حقوقي شركت‌هاي مخابراتي يا دادسراها مراجعه كند. طبيعي است برخي شهروندان ترجيح مي‌دهند در چنين شرايطي از شكايت صرف‌نظر كنند و به روش‌هايي همچون پاسخ ندادن به تماس‌هاي ناشناس، خريد گوشي پيامگيردار و استفاده از گوشي‌ همراه با قابليت‌ تنظيم‌هاي ويژه روي بياورند.

تيمور كرمي مدير كل وقت بازرسي شركت ارتباطات سيار سه سال پيش وعده داده بود كه اين شركت، مرحله آزمايشي درخواست كشف مزاحم تلفني از طريق اينترنت و پيامك را به زودي فعال مي‌كند.

اين سخنان را مقايسه كنيد با مصاحبه تلفني روز گذشته «خبر» با مدير روابط عمومي شركت ارتباطات سيار كه مي‌گويد: «امكان شكايت اينترنتي از مزاحمان تلفني با مراجعه به پورتال شركت در آينده‌اي نزديك امكان‌پذير مي‌شود. مشتركان همراه اول مي‌توانند با دريافت كلمه رمز (پسورد) از دفاتر مخابراتي، خدماتي همچون شكايت از مزاحم تلفني را با سرويس اينترنت دريافت كنند. زيرا با داشتن كد كاربري و كلمه رمز، هويت فرد شكايت‌كننده براي ما محرز مي‌شود.»

از اين سخنان مي‌توان به تأخير سه‌‌ساله در امكان شكايت اينترنتي از مزاحمان تلفني پي برد. سه‌سال، وقت كمي نيست.